Pytanie od czytelnika: Wraz z żoną zamierzamy zabezpieczyć swój majątek po śmierci i w tym celu chcemy sporządzić testament. Jak to zrobić, by po śmierci nikt nie mógł go podważyć? Na co szczególnie uważać? Czy możemy sporządzić wspólny testament?

Niestety, ale wszyscy jesteśmy śmiertelni. Z tego też względu, na wypadek śmierci dobrze jest rozrządzić swoim majątkiem tak, by jak najpełniej odpowiadało to naszej woli i nie rodziło późniejszych sporów. W tym celu pomocny jest instrument w postaci testamentu – znany już od czasów rzymskich. Oczywiście można pozostawić kwestię dziedziczenia samopas – wówczas o tym, kto będzie spadkobiercą decydować będzie ustawa. Nie zawsze jednak chcemy, by krąg spadkobierców ustalił za nas ustawodawca. To my chcemy decydować o tym, kto przejmie nasz majątek (ale też i nasze zobowiązania) po śmierci.

W pierwszej kolejności należy pamiętać, że testament może sporządzić i odwołać tylko osoba mająca pełną zdolność do czynności prawnych. Nie może to być więc osoba ubezwłasnowolniona (choćby częściowo), czy też małoletni. Po drugie – testament może być sporządzony na jeden z kilku sposobów (form). Wyróżniamy testament:

• Holograficzny (własnoręczny) – tutaj należy pamiętać, że musi być on napisany w całości pismem ręcznym, podpisany i co do zasady – opatrzony datą. W całości oznacza, że nie można napisać testamentu na komputerze i tylko podpisać, lecz cały tekst, włącznie z datą i podpisem musi być napisany własnoręcznie. Jak wiemy z doświadczenia, testamenty te najczęściej schowane są w czeluściach szaf, kredensów i w przypadku ich znalezienia – znalazca nie zawsze ma interes go ujawniać.
• Notarialny – najbezpieczniejsza forma. Stajemy przed notariuszem, który przygotowuje stosowny akt notarialny;
• Allograficzny – najrzadziej występujący w praktyce. Polega na sporządzeniu testamentu w obecności dwóch świadków przed wójtem (burmistrzem, prezydentem miasta), starostą, marszałkiem województwa, sekretarzem powiaty albo gminy lub kierownikiem USC;

Wyróżniane są także testamenty szczególne. Najczęściej mamy do czynienia z testamentem ustnym, który zdecydowanie odradzam, gdyż bardzo łatwo może on zostać podważony przed Sądem.

Nie możemy sporządzić testamentu wspólnie z drugą osobą! Zgodnie z art. 942 k.c. (kodeksu cywilnego) testament może zawierać rozrządzenia tylko jednego spadkodawcy. To częsty błąd – spadkodawcy (najczęściej małżonkowie) spisują jeden testament, powołując siebie nawzajem do spadku. Tak nie można – należy sporządzić dwa oddzielne dokumenty. Nic jednak nie stoi na przeszkodzie, by małżonkowie – w oddzielnych testamentach – powołali siebie nawzajem do spadku. Ważne jest również to, że zarówno cały testament, jak i jego poszczególne postanowienia możemy w każdej chwili odwołać.

Z punktu widzenia postawionego na wstępie pytania, zdecydowanie polecam sporządzenie testamentu przed notariuszem. Notariusz ma obowiązek sprawdzić, czy testator ma pełną zdolność do czynności prawnych oraz czy działa w pełni świadomie. Nadto, oryginał testamentu będzie przechowywany w kancelarii notarialnej, co praktycznie wyklucza możliwość zaginięcia dokumentu. Notariusz może również udzielić wszelkich niezbędnych wskazówek, tak by treść testamentu jak najpełniej odpowiadała woli testatora.

adw. Rafał Guzik